ދިވެހިބަހުގެ ބަސްކޮށާރު އަދާހަމަކުރުން : ގޮންޖެހުންތަކާއި މައްސަލަތައް

Abstract

ބަނަވެފައިވާ ދުނިޔެ ތަރައްގީވަމުންދާ ހަލުވި ދުވެލީގައި، އެކި ދާއިރާތަކުގެ އާ އީޖާދުތަކާ އެކު، އާ މަފުހޫމތަކާއި އާ ލަފުޒުތައް އުފެދުނެވެ. މިގޮތަށް އުފެދޭ އާ މަފުހޫމުތަކަށް ކިޔާނެ ނަންނަން ދިވެހިބަަހުގައި ނުހުންނަ ކަމަށާއި ދިވެހިބަހުން ހަދާ ބައެއް އާ ކަފުޒުތައް އާންމުން ބަލައިނުގަނެ، އެފަދަ ލަފުޒުތަކަށް، މީސްމީޑިއާގައި ހަޖޫޖަހާފައި ހުރެއެވެ. އަދި ދިވެހިބަހުން ލިޔުމާއި ބިދޭސީ ލިޔުންތައް ތަރުުޖަމާކުރުމުގައި، މުހިންމު މަފުހޫމުތަކަށް ބޭނުންވާ ލަފުޒުތައް ދިވެހިބަހުގައި ނުހުންނަ ކަމަށާއި މީގެ ސަބަބުން ތަރުޖަމާކުރުމުގައި މާނަ ގެއްލެން މެދުވެރިވާކަމށް ވެއެވެ. މި ދިރާސާގެ ބޭނުމަކީ ދިވެހިބަސްކޮށާރު އަދާހަމަކުރުމުގެ ޙާލަތާއި ގޮންޖެހުންތައް ދެނެގަތުމެވެ. މިގޮތުން މައިގަނޑު މަގުސަދަކީ ޚާއްޞަ ދާއިރާތަކަށާއި ޒަމާނުގެ ޓެކުނޮލޮޛީއަށް އަދާހަމަ ލަފުޒުތައް ދިވެހިބަހުން އެބަހުރިތޯއާއި، ދިވެހިބަހަށް ލަފުޒުތައް އިތުރުކުރުމުގައި ދިމާވާ ގޮންޖެހުންތަކާއި މައްސަލަތައް ދެނެގަތުމެވެ. މި ދިރާސާ ފަރުމާކޮށްފައިވަނީ މިންކުރުމާއި ސިފަކުރުމުގެ ތަރީގާތުގެ މައްޗަށެވެ. މިގޮތުން، އޮންލައިން ސާވޭ ކަރުދާހެއް މެދުވެރިކޮށް މައުލޫމާތު އެއްކުރުމަށްފަހު، އެ ހޯދުންތަކަށް ރިއާޔަތްކޮށް، ގުރޫޕު މަޝްވަރާތަކެއް ކުރިއަށް ގެންދެވުނެވެ. ކުރިއަށް ގެންދެވުނެވެ. ސުންކުގެ ގޮތުގައި ބައިވެރިން ހިމަނާފައިވާނީ ދީނީ، ޓެކުނޯލޮޖީ، ތައުލީމީ، މިއީހާ (ޤާނޫނީ)، އަދި ސަލާމަތީ ބާރުތައް، މި 7 ދާއިރާގެ މަސްލަހަތުވެރިން ހިމެނޭ ގޮތަށެވެ. މިގޮތުން ސާވޭގެ ސުންކަކީ 302 މީހުންނެވެ. ގުރޫޕު މަޝްވަރާތަކުގައި، މަސްލަހަތުވެރިންގެ 27 މީހަކާ އެކު އެކު ކުދި ގުރޫޕުތަކުގައި މަޝްވަރާކުރުވުނެވެ. ދިރާސާގެ ހޯދުންތައް ދައްކާ ގޮތުގައި ބަސްކޮށާރަށް އާ ލަފުޒުތައް އިތުރުކުރުމަށް ދިވެހިބަހުގެ އެކެޑަމީގެ ބަސްކޮމިޓީން ދިވެހި ލަފުޒުތައް އުފައްދަނީ އެ ކޮމިޓީން ކަނޑައަޅާފައި އޮންނަ އުސޫލާ އެއްގޮތަށެވެ. ނަމަވެސް މިގޮތަށް އުފައްދާ ބައެއް ލަފުޒުތަކަކީ ބިދޭސީ އަސްލު ލަފުޒާ މާ ބޮޑު ގުޅުމެއް އޮންނަ ލަފުޒުތަކެއް ނޫންކަމަށާއި އެ ފަދަ ބައެއް ދިވެހި ލަފުޒުތައް ކިޔުމާއި މާނަދޭހަކާރުން އުނދަގޫވާ ކަމަށް ސާވޭގެ %55 ބައިވެރިން ދެކެއެވެ. ބަހުގެ ތަބީޢީ ގޮތަށް އާ ލަފުޒު އުފެއްދިއަސް ވެސް، އިނގިރޭސިބަހަށް ދިވެހިންގެ މެދުގައި އޮންނަ ސަމާލުކަމާއި ދިވެހިން އެ ބަހަށް ފަރިތަވެފައިވާ މިންވަރު ބޮޑުކަމުން ދިވެހިބަހުން އުފައްދާ އާ ލަފުޒުން އިނގިރޭސި ލަފުޒުން ބުނެދޭ މާނަ ދޭހަނުވަނީ ކަމަށް ގަބޫލުކޮށް، ދިވެހި ލަފުޒު ބޭނުންނުކުރެވެއެވެ. ބަހަކީ އުފައްދާ އެއްޗަކަށް ވުރެ ބޮޑަށް އުފެދޭ އެއްޗެއްކަމަށް ވީހިނދު، ނޫސްތަކާއި މީޑިއާތަކުގައި އެ ލަފުޒު އާންމުކޮށް ބޭނުންކުރާ ގޮތެއް ވެސް ބަލައިގެން، އެ ލަފުޒަކަށް ގެންނަންވީ ބަދަލެއް އޮތިއްޔާ ގެނެސްގެން، ބަސްކޮށާރަށް ލަފުޒު އިތުރުކުރުން މުހިންމު ކަމަށް ބައެއް ބައިވެރިން ފާހަގަކުރިއެވެ. ހޯދުންތަކަށް ރިއާޔަތްކުރުމުން ފާހަގަކުރެވެނީ އެކި ދާއިރާތަކަށް ބޭނުންވާ އެންމެ އެކަށޭނަ މިންވަރަށް ދިވެހި ލަފުޒު އުފެއްދިފައި ނެތްކަމާއި، ދިވެހިބަހުގެ ބަސްކޮށާރު އާދަކަމުރުމުގައި ބަހުގެ ތބީޢީ ގޮތަށް ލަފުޒު އުފެއްދުން މުހިންމުކަމާއި، ދިވެހިބަހަށް ބޭރު ބަސްބަހުގެ ލަފުޒުތަކެއް އެތެރެކުރަންޖެހޭ ދަނޑިވަޅުތަކުގައި ލަފުޒު ހެދުން އަވަސްކުރުން މުހިންމުކަމެވެ.

In today’s globalised world, rapid technological and conceptual advancements demand the creation of new terminologies. The Dhivehi language faces significant challenges in keeping pace, leading to gaps that complicate writing and translation, often resulting in a loss of meaning. Additionally, some newly introduced terms by the authorities fail to gain public acceptance and sometimes are ridiculed on social media platforms, undermining the language’s relevance, particularly among younger generations. This study examines the challenges of Dhivehi vocabulary development, focusing on its adequacy for specialised fields and modern technological contexts. A mixed-methods approach was used, involving an online survey of 302 respondents from seven sectors—religion, technology, education, health, media, legal, and security—and focus group discussions with 27 stakeholders from these areas. Findings from the Focus Group Discussions reveal that the Dhivehi Language Academy adheres to established linguistic principles in creating and introducing new words. However, 55% of survey respondents found newly coined terms misaligned with loanwords or concepts, making them difficult to understand and adopt. Additionally, the prevalence of English in daily life and the prior use of English terms before Dhivehi equivalents are introduced further impede their adoption. Participants highlighted significant gaps in Dhivehi vocabulary in specialised fields such as technology and healthcare. They also stressed the importance of organic language evolution and suggested incorporating widely used expressions from newspapers and media. The study concludes that Dhivehi requires a more inclusive and context-sensitive approach to vocabulary expansion to align with native speakers’ linguistic habits and meet contemporary needs.